شوبهەی نۆزدەهەمی شەخص پەرستان
ئەگەر هاواركردنە غەیری خوا شیركە، ئەدی بۆ وەڵامیان دەدرێتەوەو، جار جار داواكاریەكانیان دێنە جێ ؟!.
دوای ئەوەی لە شەرعدا بۆمان دەركەوت كە:
هەر یەكێك هاوار بكاتە غەیری خوا، ئەوە سەرەڕای گوناه گەیشتن، هیچ قازانجێك ناكات لە داواكاریەكەی؛ چونكە كەس هیچی بەدەست نی یەو سوودو زیان تەنها بەدەست خوایە. وەفریشتەو پێغەمبەران (علیهم الصلاة والسلام) و پیاوچاكان، هێنانی قازانج و لادانی زەرەریان بەدەست نی یە، نەبۆخۆیان وە نەبۆ غەیری خۆشیان. وە ئەگەر هاواریشیان بكرێتێ هاواری كەس نابیستن، وە ئەگەر وای دابنێن ـ فَرضاً ـ بشبیستن، هەر وەڵامیان پێ نادرێتەوە و، داواكاری كەسیان پێ جێ بەجێ ناكرێت !!.
دوای ئەم ڕاستی یە، ئایا بۆچی لەواقیعدا دەبینین، یان دەبیستین كە هەندێك لەو شەخس پەرستانەی كە هاوار دەكەنە پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم و پیاوچاكان و دەڵێن (یا محمد، یا شیخ عبدالقادر هاوار...)، دەبینین هەندێك جار وەڵامی داواكاریەكەیان دەدرێتەوەو، هەندێك داواكارییان دێتە جێ ؟!.
وە لەوەش زیاتر هەندێك لەوانە بە شمشێر لاشەی خۆی كون كون دەكات و، دەچێتە ناو ئاگر و، شوشە دەخوات، بێ ئەوەی هیچ زیانیشی پێ بكەوێت ؟!.
ئایا ئەم واقیعە چۆن لێك دەدرێتەوەو تەفسیر دەكرێت بەگوێرەی قورئان و سوننەت؟!. وە ئایا ئەو دیادە سەیرو ناعادەتیانە كەڕامەت نین، وە نیشانەی ئەوە نین كە ئەوان وەلی خوای پەروەردگارن؟!.
هەڵوەشاندنەوەی شوبهەی نۆزدەهەم
لە وەڵامدا ـ بە پشتیوانی خوا ـ دەڵێم: لێكدانەوەی ئەم واقیعەو تێگەیشتنی، پێویستی بە تێگەیشتنی چەند ڕاستییەك (حەقیقەتێك) هەیە، كە وەك پێشەكییەكن بۆ نەتیجەیەك كە وەڵامی پرسیارەكەیە:
چەند پێشەكیەك و ئەنجامێك هەیە:
ڕاستی یەكەم: لە ڕابوردوودا بە بەڵگەكانی شەرع تەواو دڵنیا بوویت ـ إن شا‌ء الله ـ كە پێغەمبەران (علیهم الصلاة والسلام) و پیاوچاكان و فریشتەكان، ناتوانن وەڵامی كەس بدەنەوەو داواكاری كەس بەجێ بگەیەنن.
ڕاستی دووەم: زانیت كە هاواركردنە غەیری خوا شیركە، وە لە دونیادا واسیتەكردن بە پێغەمبەران (علیهم الصلاة والسلام) و پیاوچاكان بۆ نزیك كردنەوەو شەفاعەت بۆ كردن لای خوا، دوای مردنیان كوفرەو، خوا لەم كارە ڕازی نی یەو فەرمانی لەسەر نی یە.
ڕاستی سێ‌هەم: شەیتانە جنۆكەكان هانی خەڵكی دەدەن، هاوار بكەنە غەیری خوا، وە خەڵكیش بەقسەیان كردوون و، تووشی شیرك بوون و، كەوتوونەتە داوی شەیتان، وە شەیتانەكان دەپەرستن، چونكە كە هاواری هەر یەكێك بكەن جگە لە خوا، ئەوە هاوارەكە بەقسەی شەیتانەو نەتیجەشی هەر بۆ شەیتانە. وەك خوا دەفەرموێت: [ إن يدعون من دونه إلاّ إناثاً وإن يدعون إلاّ شيطاناً مريداً ] النساء (117) واتە هاواریان بۆ غەیری خوا بۆ كەس نی یە، تەنها بۆ شەیتانێكی یاخی بوو نەبێت.
وە شەیتانە جنۆكەكانیش، بۆ ئەوەی زیاتر خەڵكە گۆڕپەرستەكان دڵیان خۆش بێت بەهاواركردنە غەیری خواو شەریك بۆ خوا دانان ، وە بەردەوام بوونیان لەسەر شیرك و، گومڕاكردنی خەڵكانی تریش، كە سادەو بێ ئاگان لە قورئان و حەدیس. جا كاتێ كە خەڵكی هاوار دەكەنە هەر یەكێ جگە لەخوا، یەكسەر شەیتانە جنۆكەكان لەم پێناوەدا هەوڵی جێ بەجێ كردنی داواكارییەكەی دەدەن، ئەگەر لەتوانایاندا هەبێت.
وە بەردەوام شەیتانە جنۆكەكان ئامادەن لای ئەم قەبرانەی كە خەڵكی زیارەتیان دەكەن و، بە ئیعتیقادەوە هاواریان دەكەنێ. وە جاری وا هەیە ڕووناكیەك نیشانی خەڵكەكە دەدەنن، یان دەنگێك دەكەن و قسەیەك دەكەن، یان خۆیان دەخەنە سەر شێوەی مردووە هاوارلێ كراوەكەو، خۆیان نیشانی ئەو كەسە دەدەن كە هاوار دەكاتە مردووەكە، وە هەندێك شتیان پێ دەڵێن بۆ ئەوەی زیاتر گومڕایان بكەن و، وابزانن كە ڕوحیانەتی مردووەكەیە قسەیان لەگەڵ دەكات، یان پیاوچاكەكە زیندووە بە بەردەوامی و ئاگای لە خەڵكەكەیەو، وەڵامیشیان دەداتەوە.
وە خەڵكە نەفامەكە نازانن ئەمە شەیتانەو دەیەوێت گومڕایان بكات. هەروەكو پەروەردگار لە قورئاندا ئەم ڕاستیانەی بۆ دەرخستووین و دەفەرموێت:
[ ويوم يحشرهم جميعا يامعشر الجنِّ قد استكثرتم من الإنسِ، وقال أولياوهم من الإنسِ ربّنا استمتع بعضنا ببعضٍ وبلغنا أجلنا الذي أجَّلْتَ لنا قال النار مثواكم خالدين فيها إلاّ ماشاءَ الله إنّ ربّك حكيم عليم وكذلك نولّى بعض الظالمين بعضاً بما كانوا يكسبون] الأنعام (128) واتە: یادی ئەو ڕۆژە بكە ـ ئەی محمد صلى الله عليه وسلم كە پەروەردگار، كافرەكان و پەرستراوەكانیشیان (لە شەیتانە جنۆكەكان)، كۆدەكاتەوە و پێیان دەفەرموێت: ئەی كۆمەڵی جنۆكە، خەڵكێكی زۆر لەم مرۆڤانەتان گومڕاكرد. وە مرۆڤە كافرە موشریكەكانیش دیفاع دەكەن و دەڵێن: ئەی پەروەردگار ئێمە هەردوولا سوودمان لە یەكتری وەردەگرت؛ كە بەگەورەمان دادەنان و پەنامان پێ دەگرتن و هاوارمان دەكردنێ. وە ئێمەش قازانـجی ئەوەمان لێ دەكردن كە جار جار وەڵامیان دەداینەوەو هەندێك داواكارییان بۆ جێ بەجێ دەكردین)( 1) .
وە خوای گەورە دەفەرموێت: [ إنّ الذين اتقوا إذا مسَّهُم طائفٌ من الشيطانِ تذكّروا فإذا هم مبصرون، وإخوانهم يمدّونهم في الغيِّ ثمّ لا يُقصرون ] الأعراف (201 ـ 202). واتە: ئەو كەسانەی كە بە تەقوان و خۆیان لە بێ شەرعی و، تووڕەیی خوا دەپارێزن، ئەگەر وەسوەسەو پیلانی شەیتانیان بۆ بێت، بیردەكەنەوە كە ئەمە لە شەیتانەوەیەو، شەیتانیش دوژمنیانەو دەیەوێت گومڕایان بكات؛ بۆیە یەكسەر سەرپێچی لە فەرمانی شەیتان دەكەن و، خۆیان دەپارێزن لە فێڵەكانی و دوور دەكەونەوە لە داوو وەسوەسەكانی.
بەڵام براكانی شەیتانە جنۆكەكان، كە ئەو كەسانەن هاوار دەكەنە غەیری خواو بەقسەی شەیتان دەكەن و بێ فەرمانی خوا دەكەن - ئەم برایانەی شەیتانەكان، یارمەتییان دەدەن و، مەدەدیان بۆدەهێنن و، لە دویان دەدەن بۆ گومڕاكردن و لاڕێ بوون: [ يمدُّونهم في الغيّ ] وە زۆر كاریان بۆ ئەنجام دەدەن.
وە هەروەها هیچ لایەكیان كەمتەرخەمی ناكەن لە یارمەتی دانی یەكتری:
مرۆڤە گۆڕپەرستە سەر لێ شێواوەكان، كەمتەرخەمی ناكەن لە بەقسەكردنی وەحی و فەرمانی شەیتانەكان.
وە جنۆكە شەیتانەكانیش كەمتەرخەمی ناكەن لە یارمەتی دانی دۆستەكانیان لە گومڕایەتی !! .
وە هەروەها پەروەردگار پێی ڕاگەیاندوون كە هەركەسێك واز لە قورئان بهـێنێت و بـەقـسەی قورئان نەكات و، تەنها هاوار نەكاتە خوا؛ ئەوا پەروەردگار شەیتانێكی بۆ تەرخان دەكات و دەیكات بە هاوەڵی. وە ئەم شەیتانەش ئەو مرۆڤە گومڕا دەكات كە لە قورئان پشتی هەڵكردووە، وە لە ڕێگای ڕاست لای دەدات.
[ ومَنْ يَعشُ عن ذكرِ الرحمنِ نُقَيِّضْ له شيطاناً فهو لهُ قرين، وإنّهم لَيَصُدّونهم عن السبيل ويحسبون أنهم مهتدون] الزخرف (36 ـ 37).
كەواتە لە سزای واز هێنانیان لە قورئان، كە فەرمانی پێ كردبوون تەنها هاوار بكەنە خوا، وە لەگەڵ ئەودا هاوار نەكەنە هیچ یەكێكی تر. وە تەنها ئەو بپەرستن و هیچ شەریكی بۆ دانەنێن لەسزای ئەوە كە فەرمانی خوایان شكاند بۆ فەرمانی شەیتان. خوای گەورە شەیتانێكی بۆ هەر یەكێكیان داناوە كە ببێتە هاوەڵی و بەردەوام لێی جیا نەبێتەوە.جا ئەوكاتە ئەو هاوەڵە شەیتانانەی، زیاتر ئەو كەسانە گومڕا دەكەن و بەشێوەیەكی واش گومڕایەتییەكەیان بۆ دەڕازێننەوە كەوا حیساب بكەن هیدایەت دراون و، لەسەر حەقن.
بۆ نموونە: شیرك و گۆڕپەرستی و هاوەڵ دانان بۆ خوا، دەڕِازێنێتەوە لەپێش چاویان، و وای دەردەخات كە كارێكی چاكە و، بەو ڕێگایە لەخوا نزیك دەبنەوەو ئەوە ڕێز گرتنە لە پیاوچاكان!!
وە ئەو شەیتانە جنۆكانە؛ بە ویستی خوای گەورە توانای زۆریان هەیە بۆ نموونە دەتوانن بەزووترین كات و كەمتر لە ڕۆژێك مرۆﭪ بفڕێنن لە عیراقەوە بۆ (مەككە) و بیگەڕێننەوە هەروەك چۆن یەكێك لە جنۆكەكانی ژێر دەستی پێغەمبەر(سلێمان) عليه الصلاة و السلام وتی: من دەتوانم عەرشی پاشا ئافرەتەكەی(سبـأ)ت لە یەمەنەوە بۆ بهێنم بۆ شام (بیت المقدس) پێش ئەوەی تۆ ـ ئەی سلێمان ـ لە جێگای خۆت هەڵسیت.
[ قَالَ عِفْرِيتٌ مِنَ الْجِنِّ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقَامِكَ وإِنِّي عَلَيْهِ لَقَوِيٌّ أَمِينٌ] (النمل:39).
وە دەتوانن خۆیان بهێننە سەر شێوەی مرۆﭪ و، لە شێوەی پیاوچاكانی غائیب، یان مردوو خۆیان نیشان بدەن.
وە هەروەها دەتوانن بچنە ناو لاشەی مرۆﭪ و دەتوانن بەخێرایی لە بۆشایی ئاسمان بێن و بچن. وە بە توانان لەسەر زۆر كاری تر كە بەهیچ شێوەیەك لەتوانای مرۆڤدا نین و جێگای سەرسوڕمانی مرۆڤن.
وە لە پاڵ ئەوەدا كە پەروەردگار ئەم توانا زۆرەی داوە بەجنۆكە، مۆڵەتیشی داون لە دونیادا لەسەر ڕێگای ڕاست دابنیشن و هەوڵی گومڕاكردنی مرۆڤەكان بدەن و لەڕێ لایان بدەن. شەیتان وتی::[ لأقعدن لهم صراطك المستقيم ].
بەڵام ناتوانن ئەو بەندانەی خوا گومڕا بكەن كە تەنها بەندەی پەروەردگارن و هاوار لە ئەو دەكەن و پشت بەو دەبەستن. بەڵكو دەسەڵاتیان تەنها بەسەر ئەوانەدا هەیە كە دۆستایەتیان دەكەن و بە تەنها هاوار ناكەنە خواو, پشت بە غەیری ئەو دەبەستن و, فەرمان لە غەیری ئەو وەردەگرن. وەك لەم ئایەتانەدا دەردەكەوێت: [ فاستعِذْ بالله من الشيطان الرجيم، إنّهُ ليس لهُ سلطانٌ على الذين آمنوا وعلى ربِّهم يتوكّلون، إنّما سلطانهُ على الذين يَتَولَّونَهُ والذين هم به مشركون ] النمل (98 ـ 100). واتە: پەنا تەنها بەخوا بگرە لەشەیتانی دەركراو لە ڕەحمەتی خوا؛ چونكە بەڕاستی شەیتان دەسەڵاتی نی یە بەسەر ئەوانەی باوەڕیان هێناوە ، كە تەنها خوا پەرستراوو (معبود)ی حەقەو، بەكردەوەش تەنها هەر پشت بە ئەو دەبەستن و ئیعتیماد دەخەنە سەر ئەو.
بەڵام دەسەڵاتی ئەو تەنها بەسەر ئەوانەدایە، كە گوێ ڕایەڵی دەكەن و بە وەسوەسەی ئەو ئیعتیقادیان بۆ دروست بووە بەغەیری خواو هاوار دەكەنە غەیری خواو پشت بە غەیری خواش دەبەستن. وە بەو گوێ ڕایەڵی كردنەی شەیتان ، بوونە بەندەی شەیتان و شەیتانیان كردووە بە شەریك بۆ خوا لە گوێ ڕایەڵی كردنی.
كەواتە؛ جنۆكە شەیتانەكان بەهەموو شێوەیەك هەوڵی گومڕا كردنی مرۆﭪ دەدەن. وە پەروەردگاریش جۆرێك لە توانای پێ بەخشیون كە ببنە هۆی گومڕا كردنی ئەو مرۆڤانەی شوێن قورئان ناكەون و تەنها پشت بە خوا نابەستن و هاوار دەكەنە غەیری خوا.
بەڵام ئایا بۆ پەروەردگار مۆڵەتی داون زیاتر خەڵكی گومڕا بكەن؟!. بۆچی پەروەردگار وای كردووە كە مرۆﭪ تەنها هاوار بكاتە خوا ؟ ـ ناتوانێت بچێتە ناو ئاگرلە عادەتدا ـ وە ناتوانێت شوشە بخوات و شمشێر لەخۆی بدات بێ ئەوەی زەرەری لێ بدات، وە زۆر كەسی تەنها لە خوا داواكاریش هەیە بەڵام وەڵامەكەی نابینێت لەواقیعدا ؟.
بەڵام كە هاواری كردە پێغەمبەران (علیهم الصلاة والسلام) و پیاوچاكان دەبینین هەندێك لە داواكارییەكانی دێتەجێ، وە دەشتوانێت بچێتە ناو ئاگر و، شمشێریش لەخۆی بدات بێ ئەوەی زیانی بەركەوێت ؟!
لە وەڵامدا:
زانیمان كە شەیتانە جنۆكەكان یارمەتی ئەو كەسانە دەدەن كە هاوار دەكەنە غەیری خواو شەریكی بۆ پەیدا دەكەن لەپشت پێ بەستن و ئیعتیقاد پێ بوون.
وە پەروەردگار بۆیە مۆڵەتی شەیتانە جنۆكەكانی داوە ئەم یارمەتی یەی ئەو جۆرە گۆڕپەرستانە بدەن؛ بۆ ئەوەی خوای گەورە بەندەكانی بە یەكتری تاقی بكاتەوەو تەنها بۆ تاقی كردنەوەش دروستی كردوون.
جنۆكەكان بە مرۆڤەكان تاقی دەكاتەوە؛ ئایا خۆیان لێ دەگۆڕێت بەوە كە هەندێك لە مرۆڤەكان هاواریان دەكەنێ و بەقسەیان دەكەن، ئایا بەوە ڕازی دەبن بكرێن بەشەریكی خوا ؟!
وە هەروەها مرۆڤەكانیش بە جنۆكەكان تاقی دەكرێنەوە ئایا ئەگەر بینیان ئەو كەسانەی هاوار دەكەنە غەیری خوا هەندێك جار وەڵامیان دەدرێتەوەو داواكارییان جێ بەجێ دەبێت و دەتوانن هەندێك شتی ناعادەتی بكەن بەهۆی یارمەتی جنۆكەو شەیتانەكان ؟؛ ئایا مرۆڤەكان كە ئەوەیان بینی باوەڕیان پێ دەكەن و لە تەنها هاوار كردنە خوا لادەدن بۆ هاوار كردنە غەیری خواو ئیعتیقاد بوون بە غەیری خواو پشت بەستن بەغەیری خوا ؟!
ئا بەم شێوەیە پەروەردگار بەندەكانی تاقی دەكاتەوە، جا ئەوەی خوا پەرست بێت و شوێن كەوتەی قورئان بێت، كاتێك ئەم دیاردانە دەبینێت یەكسەر دەزانێت ئەمە تاقی كـردنەوەیـە نەك بەخشیش (فتنةٌ ومِحنةٌ لا مِنْحة)
* وە دەزانێ ئەمە گومڕایی یە نەك ڕێز لێنان (ضلالة لا كرامة)؛ چونكە كەرامەت و بەخششی خێری خوایی بۆ ئەو كەسانەیە كە:
1. ئیمانیان بە تەنها پەرستراوێتی خوا هەیە و، هیچ یەكێكی تر بە شیاوی پەرستن نازانن و نایپەرستن و هاواری ناكەنێ.
2. لە خواش دەترسێن و گوێ ڕایەڵی فەرمانەكانی دەكەن و خۆ پارێزی دەكەن لە نەهییەكانی. وە پەروەردگار ئەم دوو مەرجەی داناوە بۆ پیاوچاكێتی و خۆشەویستێتی لەلایەن خواوە (الولایة).
[ أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ، الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ ]. واتە: خۆشەویستانی خوا (أولیا‌ء الله) نەترسیان لەسەرە وەنە غەمباریش دەبن. ئەوانەی كە ئیماندارن و بەتەقوان.
كەواتە كەسێك كە:
1. تەنها ئیمان و ئیعتیقادی بەخوا نەبێت بەڵكو لەگەڵ خوا ئیمان و ئیعتیقادی بەغەیری خواش هەبێت كە سوودو قازانج و زەرەرو زیانی بەدەست بێت.
2. تەقوای خوا نەكات و فەرمانەكانی جێ بەجێ نەكات كە گەورەترین فەرمانی تەنها پەرستنیەتی و بەتەنها هاوار كردنە ئەوە. وە كەسێك خۆی لە نەهییەكانی خوا نەپارێزێت كە گەورەترین نەهی لە شیرك و هاوار كردنە غەیری خوایە. ئەو كەسەی ئەم سیفەتەی تێدا نەبێت ئەوە لە خۆشەویستانی خوا (أولیا‌ء الله) نی یە بەڵكو لە خۆشەویستانی شەیتانە (أولياء الشيطان) چونكە بە فەرمانی شەیتان هاوار دەكاتە غەیری ڕەحمان.
وە هەروەكو خوای گەورە یارمەتی خۆشەویستانی خۆی دەدات، هەروەها شەیتانیش تا ڕاددەیەك یارمەتی دۆستانی خۆی دەدات؛ بەجێ بەجێ كردنی داواكاریەكانیان و خەبەر پێدانی هەندێك شتی نادیارو، بۆ ئاسان كردنی هەندێك كاری لە عادەت بەدەر بۆ ئـەوەی زیـاتر گـومڕایان بكات و دڵیان خۆش بكات بەڕێبازەكەیان و وابزانن كە لەسەر ڕێی ڕاستن و هیدایەت دراون !!. وە بۆ ئەوەی خەڵكی وابزانن كە بەهۆی هاوار كردنە پیاوچاكەكە ئەم ئیشەیان بۆ ئاسان بووەو، جەنابی شێخ وەڵامی داونەتەوەو یارمەتی داون.
وە زانیمان پەروەردگار مۆڵەتی داوەتە شەیتان كە رۆڵ ببینێت بۆ ئەوەی بـەنـدەكانی تاقـی بكاتەوە، وە زۆر جار پەروەردگار بە زۆرشت بەندەكانی تاقی دەكاتەوە بۆئەوەی دەركەوێت كێ لەسەر حەق دەمێنێتەوە و كێش هەڵدەخەڵەتێ. بۆ نموونەش چەند ئایەتێك دەهێنینەوە:
نموونەی یەكەم:
1. [ واسألهم عن القرية التي كانت حاضرة البحر إذ يعدون في السبت إذ تأتيهم حيتانهم يوم سبتهم شُرَّعاً ويوم لايسبتون لاتأتيهم كذلك نبلوهم بما كانوا يفسقون] 163 الأعراف.
واتە: ئەی ـ محمد ـ پرسیار بكە لە جولەكەكان لە خەبەری ئەو گوندەی كە لە نزیك دەریای سوور بوو، چۆن بێ فەرمانی خوایان كرد لە ڕۆژانی شەممەدا كە خوا قەدەغەی كردبوو ڕاوی تێدا بكەن، كاتێك كە خوای گەورە تاقیكردنەوە بەوەی كە ماسییەكان لەو ڕۆژەدا زۆر دەبوون و دەهاتنە قەراغی دەریا. بەڵام كە شەممە دەڕۆیشت و، ڕاویان بۆ حەڵاڵ دەبوو؛ هیچ ماسی نەدەهات، بەم شێوەیە پەروەردگار تاقی كردنەوە بۆ ئەوەی دەركەوێت؛ ئایا سنووری خوا دەبەزێنن و، لەو ڕۆژە قەدەغەكراوەدا ڕاوی ماسی دەكەن، یان پابەند دەبن بەسنوری خواو، لەتاقی كردنەوەكە سەركەوتوو دەبن ؟ بەڵام سەركەوتوو نەبوون، بەهۆی دەرچوونیان لە فەرمانی خوا، كە فێڵیان دەكرد لەڕۆژی شەممەدا وە ڕاستەوخۆ ڕِاویان نەدەكرد، بەڵكو دەچوون چاڵیان لێ دەدا لە جومعەدا بە شێوەیەكی وا كە ماسییەكان بە شەپۆلەكان بكەونە ناو چاڵەكانەوەو نەتوانن بگەڕێنەوە ناو دەریاوە. وە ڕۆژی یەك شەممەش دەهاتن دەیان گرتن و، دەشیان وت ئێمە ڕۆژی شەممە ڕِاومان نەكردووە !!.
كەواتە بۆمان دەركەوت كە پەروەردگار بەوە خەڵكی گوندەكەی تاقی كردەوە كە ئەو شتەی لێی قەدەغە كردبوون بۆشی ئاسان دەكردن و دەیخستە بەردەستیان لە شەمماندا، بۆ ئەوەی دەركەوێت ئایا گوێڕایەڵی خوا دەكەن، یان بە واقیعەكە دەخەڵەتێن؟!.
بە هەمان شێوەش پەروەردگار حەرامی كردووە هاوار بكرێتە غەیری خۆی، بەڵام بەندەكانیشی بەوە تاقی دەكاتەوە، كە هەندێك لەوانەی هاواریان كردۆتە پیاوچاكان لەناو گۆڕەكانیادا داواكارییەكەیان جێ‌بەجێ بووە !!.
جا دڵ نەخۆشە نەفامەكان بەمە خەڵەتاون و باوەڕیان بەمە كردووە، هەرچەندە خواش حەرامی كردووە، بەڵام شەیتان بۆی ڕازاندوونەوە بەناوی واسیتەو شەفاعەت بۆ كردن لای خوا !. هەروەكو خەڵكی گوندەكە(أصحاب السبت) لە جومعە خەندەقیان لێ دەداو، لە یەك شەممەدا هەڵیان دەگرتەوە، وە بەم فێڵە وایان دەزانی كە بێ فەرمانی خوایان نەكردووەو خۆیان بەتاوانبار دانەدەنا !.
دووه‌م: نموونەیەكی تر لەسەر تاقی كردنەوەی خوایی:
(پەروەدگار ماڵێكی زۆری بەخشیوە بەكافران، وە لەزۆر ناڕەحەتیش ڕزگاریان دەكات نەك لەبەرئەوەی خۆشی دەوێن، بەڵكو بۆئەوەی ئەوانیش و بڕوادارانیشی پێ تاقی بكاتەوە. چونكە نەفامی وا هەیە وا گومان دەبات كە خوا خۆشی دەوێن و لێیان ڕازی یە بۆیە ئەوانی لەش ساغ و دەوڵەمەند كردووە.
هەروەك پەروەردگار بە پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم ەكەی دەفەرموێت: [ ولا تمدنَّ عينيكَ إلى ما متّعنا به أزواجاً منهم زهرةَ الحياة الدنيا لِنفتنهم فيه ، ورزقُ ربّك خيرٌ وأبقى] طه (131). واتە سەیری ئەو نازو خۆشی یە مەكە، كە بە موشریكەكانم بەخشیوە؛ چونكە ئەم ڕابواردنەیان تەنها جوانی دونیایە پێمان بەخشیون، بۆئەوەی تاقییان بكەینەوە.
كەواتە بەهەمان شێوەش كە گۆڕپەرستان داواكارییەكانیان لە شێخی مردوو دێنەجێ، وا دەزانن ئەوە نیشانەی شەرعیەت و دروستێتی ئیشەكەیانە. وە وا گومان دەبەن كە شێخ وەڵامی داونەتەوەو، كەرامەتە، بەڵام لەڕاستی دا كەڕامەت نی یە، بەڵكو تاقی كردنەوەی خوایی یەو، زیاتر پێی گومڕا دەبن. وەك پەروەردگار دەفەرموێت: [ أيحسبون أنّما نُمِدُّهم به من مالٍ وبنين، نسارعُ لهم من الخيرات ؟ بل لايشعرون] :(55،56). واتە: ئایا موشریكەكان وا حیساب دەكەن، كە ئەم ماڵ و منداڵەی پێیان دەدەین، وە ئەو خێرو خۆشییەی توشیان دەكەین، بەخشین و چاكەیان لەگەڵ دەكەین ؟. نەخێر نیعمەت نی یەو نیقمەتە، ڕەحمەت نیەو غەزەبە. وەكەرامەت نی یەو گومڕایی یە، بەڵام هەستی پێ ناكەن.
سێیه‌م: نموونەیەكی تر لەسەر تاقی كردنەوەی خوایی:
خوای پەروەردگار حەرامی كردووە لەكاتی حەج و عومرە، كە موسڵمان لە ئیحرام دابێت و دوو پارچە قوماشە سپییەكەی لەبەردایەو خەریكی بەجێ گەیاندنی كارەكانی حەج و عومرەیە ـ حەرامی كردووە لەو حاڵەتەدا ڕاو بكات. بەڵام پەروەردگار ویستی هاوەڵانی پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم تاقی بكاتەوە بەو شتەی كە لێی حەرام كردوون. حەرام كراوەكەش ئەوەبوو كە لە كاتی ئیحرام بەستندا نێچیری وشكانی و ئاسمانی دەهاتە بەر دەستیان و نزیك تیرەكانیان، بەشێوەیەكی وا كە بەدەست دەیانتوانی نێچیری وشكانی بگرن و، بەئاسانیش بە تیرەكانیان نێچیری باڵندەیان دەپێكا؛ بەڵام هاوەڵانی صلى الله عليه وسلم دانیان دەگرت بە نەفسی خۆیانداو نزیك نەدەبوونەوە لەو حەرام كراوە، چونكە دەیانزانی كە ئەمە تاقی كردنەوەیە نەك بەخشین: (فتنةٌ ومِحْنة لا مِنْحة).
وەك پەروەردگار ئەم تاقیكردنەوەیەمان بۆ باس دەكات:[ ياأيها الذين أمنوا لَيَبْلُونّكم الله بشىءٍ من الصيدِ تناله أيديكم ورماحكم لِيعلمَ اللهُ مَنْ يخافُهُ بالغيب، فمن اعتدى بعد ذلك فلهُ عذابٌ أليم ] المائدة 94 . واتە: ئەی بڕوادان پەروەردگار تاقیتان دەكاتەوە بەشتێك لە نێچیر كە دەست و تیرەكانتان دەیگاتێ، بۆ ئەوەش وا لێی نزیك كردوونەوەو ئاسانی كردووە تا دەركەوێت كێ لەخوا ترسەو بێ فەرمانی ناكات. وە هەركەسێك دەست درێژی بكات و بە فەرمانی خوا نەكات ئەوا سزایەكی بە ئازاری بۆ هەیە.
كەواتە ئەی موسڵمانی تێگەیشتوو:
چاك لات ڕوون بۆوە، كە خوای گەورە حەرامی كردووە هاوار كردنە مردووان و پیاوچاكان و غەیری خۆی، بەڵام ئەو شتەش كە لێی حەرام كردوویت، هەر بەوەش تاقیت دەكاتەوە، كە هەندێك كەس ئەو حەرامەیان كردووەو هاواریان كردۆتە قەبرێك و داواكارییەكەشیان جێ بەجێ بووە، بۆ ئەوەی دەركەوێت كە ئایا پابەند دەبیت بە فەرمانی خواو ، خۆت دەپارێزی لە حەرامەكان، یان گوێ نادەیتە فەرمانی خواو بەو دیاردە سەیرە دەخەڵەتێنیت !!.
چواره‌م: نموونەیەكی تر لەم جۆرە تاقی كردنەوانە:
[ وما أرسلنا من قبلك من رسولٍ ولا نبيٍّ إلاّ إذا تمنّى ألقى الشيطان في أُمْنيَّتهِ فينسخ الله ما يلقى الشطانُ ثمّ يُحكِمُ الله آياتهِ والله عليم حكيم، لِيجعلَ ما يُلْقي الشيطانُ فتنةً للذين في قلوبهِم مرضٌ والقاسية قلوبهم وإنّ الظالمين لفى شقاقٍ بعيد، وليعلمَ الذين أُتوا العلمَ أنَّهُ الحقُّ من ربِّك فيومنوا به فتخبت له قلوبهم. وإنّ الله لهادِ الذين آمنوا إلى صراطٍ مستقيم] الحج (52ـ54) واتە: پەروەردگار باسی حیكمەت و كار لەجێیی خۆیمان بۆ دەكات كە چۆن بەهۆی تاقی كردنەوەیەكی كەم، كە مۆڵەتی بەشەیتان دا دەوری گومڕا كردن ببینێت و خەڵكی بەم تاقی كردنەوەیە دەركەوتن و ڕاست و ناڕاست لێك جیابوونەوە.
پەروەردگار خەبەرمان دەداتێ كە هیچ پێغەمبەرێكی نەناردووە پێش محمد صلى الله عليه وسلم ، ئیللا كاتێك كە دەستی كردووە بە خوێندنەوەی پەیامی خوایی بۆ خەڵكی، لەكاتی بانگ كردنیان و ئامۆژگاری كردنیان، شەیتانیش لەوكاتەدا::( ألقى الشيطان في أُمْنيَّتهِ)، گۆڕانكاری و قسەی خۆی دەخستە ناو خوێندنەوەكەی پێغەمبەرەكە ، كە پێچەوانەی وتەو بانگەوازی پێغەمبەرانە(علیهم الصلاة والسلام). بەڵام ئەم تێكەڵ كردن و لێ تێكدانە بەردەوام نەدەمایەوە؛ چونكە پەروەردگار پێغەمبەرانی(علیهم الصلاة والسلام) پاراستووە لەوەدا كە لە خواوە دەیگەیەنن بەخەڵكی. كەواتە لێ تێكدانەكە كاتی بوو، بۆ تاقی كردنەوە، بۆیە پەروەردگار یەكسەر وەسوەسەو شوبهەو قسەكانی شەیتانی ڕەش دەكردەوەو، هەڵی دەوەشاندەوەو, دەری دەخست كە ئەوە لەگەڵ ئەو ئایەتانەی خوا نی یە كە پێغەمبەرەكە خوێندویەتی یەوە. وە ئایەتەكانی خۆی بە پاكی و تەنهایی و تەواوی و ئاشكرایی دەهێشتەوە، دوور لەوەحی شەیتان. وە پەروەردگار بە توانایە لەسەر ئەم لێك جیاكردنەوەیەو، هێشتنەوەی حەق و، پوچاندنەوەی ناحەق. وە حەكیم و كارلەجێیە، وە لەبەر حیكمەتێك مۆڵەتی شەیتانی دا كە بتوانێت وەسوەسەو شوبهەی خۆی تێكەڵ بە خوێندراوەكەی پێغەمبەرەكە بكات. ئەو حیكمەتەش بریتی بوو لە تاقی كردنەوەی خەڵكەكە، بەشێوەكی وا كە دەركەوت شوبهەو وەسوەسەكانی شەیتان بوون بە گومڕاكەری دڵ نەخۆشان، ئەوانەی كە ئیمانێكی دامەزراویان نی یەو بچووكترین شوبهە كاریان تێ دەكات و گومڕایان دەكات. وە هەروەها شوبهەكانی شەیتان بوون بە تەواو گومڕاكەری دڵ ڕەقەكانیش، ئەوانەی كە هیچ پەندو ئامۆژگاری و هەڕەشەیەك كاریان تێ ناكات و سود لە حەق وەرناگرن، جا دڵ نەخۆشەكان زیاتر تووشی وەسوەسە بوون بەم كارەی شەیتان، وە دڵ ڕەقەكانیش شوبهەی شەیتانیان كرد بە بەڵگە بۆ ناڕەوایەتی خۆیان، وە بەوە موجادەلەو مل ملانێیان لەگەڵ حەق دەكرد. وە زاڵمان لە عینادی و سەركەشییەكی دوور لە ڕاستی دان.
جا بە هۆی ئەم تاقی كردنەوەیە، شتە شاراوەی ناو دڵی دڵ نەخۆش و دڵ ڕەقان دەركەوت. بەڵام زانایان؛ ئەوانەی كە عیلمی شەریعەتیان وەرگرتبوو، بەم تاقی كردنەوەیە تێك نەدەچوون، بەڵكو بەهۆی عیلمەكەیان حەق و ناحەقیان لەیەك جیا دەكردەوەو زانیان كە حەق جێگیرو بەردەوامەو ناحەقیش كاتی و بڕاوەیە.
كەواتە ئەم تاقی كردنەوەیە بۆ ئەوەش بوو كە زانایان حەق و ناحەق لێك بكەنەوەو بشزانن كە ئەم قوڕئانە حەقەو لەلایەن پەروەردگارەوەیە، وە زیاتر ئیمانی پێ بهێنن كە شەیتان دەسەڵاتی بەسەردا نی یە. وە زیاتر مل كەچ و تەسلیم بن بۆ حەق.
كەواتە لەم نموونانە دەركەوت كە پەروەردگار زۆر حەكیم و داناو زاناو كارلەجێیە، وە بەندەكانی بە جۆرەها شێوە تاقی دەكاتەوە، بۆ ئەوەی بەندەی ڕاستەقینەی باوەڕ دامەزراو، جیا بێتەوە لە بەندەی باوەڕ لاوازو دڵ نەخۆش و بێ ئاگاو نەفام.
كەواتە وەڵام دانەوەی دوعای گۆڕ پەرستانیش لەم بابەتەیەو لەم جۆرەیەو هیچ كەرامەتێكی تێدا نی یەو جێگای سەرسوڕمانیش نی یە بەلای زاناو تێگەیشتووان لە قوڕئان و سوننەت. وە تاوەكو زیاتر گۆڕپەرستان وەڵامیان بدرێتەوەو، زیاتر خۆبخەنە ناو ئاگرو زیاتر شمشێر بەخۆیاندا بكەن؛ زیاتر لای ئەهلی سوننەت دەردەكەوێت كە ئەمە گومڕابوونەو لەدین دەرچوونە.
بەڵام دڵ نەخۆش و بێ ئاگایان لە قوڕئان و سوننەت، زۆر بەزوویی تەسلیمی ئەم دیاردانە دەبن و باوەڕیان پێدەكەن و بەكەرامەتی دادەنێن، بەداخەوە!!
وە هەروەها بۆمان دەركەوت كە زۆرجار پەروەردگار بەهۆی وەسیلەیەكی حەرامەوە نەتیجەیەكت نیشان دەدات، بۆ ئەوەی تاقیت بكاتەوە؛ جا ئەهلی عیلم بە قوڕئان و سوننەت دەزانن كە وەسیلەی حەرام نابێت بگریتە دەست، ئەگەر واش دەركەوێت بتگەیەنێت بە ئامانج؛ چونكە هەرشتێك بە ڕێگایەكی حەرام وەدەست بكەوێت حەرامەو، ئەوەش كە لەسەر بناغەیەكی ناڕێك دروست بكرێت، هەر ناڕێك دەبێت (وما بُنِيَ على الفاسد فاسدٌ)، وە دەشزانن كە ئەم ئامانجە ڕاست نی یەو حەق نی یە.وە بەردەوام و جێگیرو ئاخیر خێر نابێت. وە جگە لەوەش بەڵكو زەرەرو زیانی زۆر زیاتر دەبێت لە سوودو قازانجی.
[بۆ نمونە:] ئەو موسڵمانە ساویلكەیەی كە شەیتان فێڵی لێ دەكات و دەیبات بەرەو قەبری پیاوچاكێك و، هاواری پێ دەكاتە خاوەن گۆڕ، وە دواییش شەیتان بۆ خۆی بەناوی خاوەن گۆڕ شێوە وەڵامێكی دەداتەوە،. لێرەدا ئەو موسڵمانە نەفامە قازانجی نەكرد، با داواكاریەكەیشی تا ڕادەیەك دەست كەوتبێت؛ چونكە زۆربەی كات داواكاریەكەی شتێكی دونیایییە كەبێ كەڵكە لە بەرامبەر بەهەشتی خوا. بەڵام زەرەرێكی زۆر زۆر گەورە دەكات، كە ئیمانەكەی لەدەست دەداو، بەو هاوار كردنەی بۆ غەیری خوا تووشی شیرك دەبێت. وە ئەگەر تۆبە نەكات، ئەوە بۆ ناو دۆزەخی نەبڕاوەیە بەبەردەوامی- مەگەر خوا بەڕەحمی خۆی بەزەیی بەنەزانێتی ئەو كەسەدا بێتەوە كە بەتەواوی حەقیقەتی بۆ ڕوون نەكراوەتەوە.
كەواتە: لەم ڕوون كردنەوەی ڕابردوو چەند ڕاستییەكمان بۆ دەركەوت:
1. بۆمان دەركەوت كە پەروەردگار دونیای بۆ تاقیكردنەوە دروست كردووەو، بە جۆرەها شێوەش بەندەكان تاقی دەكاتەوە.
2. وە مۆڵەت و توانایەكی دیاری كراوی داوە بە شەیتانەكان، بــۆ ئەوەی موسڵمانانیان پێ تاقی بكاتەوە.
3. وە زانیمان كە شەیتانەكان لەو سنوورەی پەروەردگار پێی بەخشیون لە تواناو دەسەڵات هەوڵ دەدەن بەندەكان گومڕا بكەن؛ بەوەی كە ناحەقیان بۆ بڕازێننەوەو لەبەرگی حەقدا نیشانیان بدەن و، یارمەتییان بدەن بۆ دەست كەوتنی چەند داواكارییەكی كەم و بێ نرخ، یان بۆ ئەوەی زیاتر باوەڕیان پێ بكەن و، ڕێگای گومڕاییان لا خۆشەویست بكەن.
[* پرسیار: ]ئایا شەیتانەكان وەڵامی داواكاری ئەو گۆڕپەرستانە دەدەنەوە كە هاوار دەكەنە پێغەمبەران (علیهم الصلاة والسلام) و پیاوچاكان ؟.
وەڵام: بێگومان هیچ كەسێك ناتوانێت هیچ خەیرو چاكەیەك بۆ كەس بهێنێت و هیچ شەڕو زەرەرێكی لەسەر لابدات تەنها خوا نەبێت. وەك پەروەردگار دەفەرموێت: [ وإن يَمْسَسْكَ الله بضرٍّ فلا كاشِفَ له إلا هو، وإن يُردكَ بخيرٍ فلا رادّ لفضلهِ ] يونس(107).واتە ئەگەر خوا ناڕەحەتی و زیان و ناخۆشییەكت تووش بكات ئەوا لابەری نی یە تەنها (الله) نەبێت!. وە ئەگەر خێرێكی بۆت بوێت ئەوا ڕەت كەرەوەی نی یە.
كەواتە هێنانی خێرو لادانی شەڕ تەنها لای خوای گەورەیەو، غەیری ئەو هیچ سوودو زیانێكی بەدەست نی یە. وەك پەروەردگار دەفەرموێت: [ولا تدع من دون الله مالا ينفعُكَ ولايضرُّك فإن فعلتَ فإنّك إذاً من الظالمين ]يونس(106) واتە: لەغەیری خوا هاوار مەكە هیچ یەكێكی تر كە نە سوودت پێدەگەیەنێت و نە زیان.
كەواتە: مرۆﭪ هەر داواكارییەكی بۆ جێ بەجێ بێت؛ لە دەست كەوتنی خۆشی و لاچوونی ناخۆشی، تەنها لە خواوەیە، چونكە بەبێ ویستی خوا نەخۆشیت توش دەبێت، وە نە ناخۆشیت لەسەر لادەچێت. وە هیچ كەسێك ناتوانێت وەڵامی داواكاریت بداتەوە بەبێ ئیزن و ویستی خوا.
* بەڵام مەرج نی یە پەروەردگار ڕاستەوخۆ خۆی وەڵامت بداتەوەو داواكارییەكەت بۆ بهێنێتەدی.
* هەروەها مەرجیش نیە كە وەڵامی داواكاری دایتەوە، پێی ڕازی بێت و، لەخۆش ویستن و ڕازی بوونەوە وەڵامی دابیتەوەو، داواكارییەكەی جێ بەجێ كردبیت. وەئەم دوو مەرج نەبوونەش پێویستییان بە ڕوون كردنەوە هەیە بەم شێوەیە ـ إن شا‌ء الله ـ:
وتمان: مەرج نی یە پەروەردگار خۆی ڕاستەوخۆ وەڵامت بداتەوە، چونكە:
داخوازی و داواكارییەكان دوو جۆرن:
جۆری یەكەم:
ئەو داخوازی و داواكارییانەی كە هیچ كەسێك ڕاستەوخۆ لە توانایدا نی یە جێ بەجێیان بكات، تەنها پەروەردگـار نەبێت
جۆری دووەم لە داواكارییەكان:
ئەو داواكارییانەی كە دابین كردنیان لەتوانای مرۆڤ ، و جنۆكەدا هەیە، بەئیزن وئیڕادەی خوا:]
چاوەڕوان بن لە بابەتی داهاتوو بڵاوی دەكەینەوە بە ویستی خوای گەورە
========================================
(1)
وقال الإمام المفسِّر الحافظ ابن كثير ـ رحمه الله ـ:يقول تعالى: واذكر يا محمد فيما تقُصُّه عليهم وتنذرهم به [ويوم يحشرهم جميعا] يعني الجن وأولياؤهم من الإنس الذين كانوا يعبدونهم في الدنيا، ويعوذون بهم ويطيعونهم ويوحي بعضهم إلى بعض زخرف القول غرورا [يامعشر الجنِّ قد استكثرتم من الإنسِ] أي ثم يقول يا معشر الجن، وسياق الكلام يدلُّ على المحذوف. ومعنى قوله [قد استكثرتم من الإنسِ] أي من إغوائهم وإضلالهم، كقوله تعالى [ألم أعهد إليكم يا بني آدم ألاّ تعبدوا الشيطان؛ إنه لكم عدوٌّ مبين. وأن اعبدوني هذا صراط مستقيم. ولقد أضل منكم جبلاًّ كثيرا أفلم تكونوا تعقلون].
[وقال أولياوهم من الإنسِ ربّنا استمتع بعضنا ببعضٍ] يعني أن أولياء الجن من الإنس قالوا مجيبين لله تعالى عن ذلك بهذا...قال الحسن: وما كان استمتاع بعضهم ببعض إلاّ أن الجن أمرت، وعملت الإنس. وقال ابن جريج: كان الرجل في الجاهلية ينـزل الأرض، فيقول أعوذ بكبير هذا الوادي. فذلك استمتاعهم، فاعتذروا به يوم القيامة. وأما استمتاع الجن بالإنس، فإنّه كان فيما ذكر ما ينال الجن من الإنس؛ من تعظيمهم إيَّاهم في استعانتهم بهم، فيقولون قد سدنا الإنس والجن).إ.ه المراد منه ((تفسير القرآن العظيم))(2/168,167).
وقال الشيخ المفسِّر عبدالرحمن بن ناصر السعدي ـ رحمه الله ـ في تفسيره لِهذه الآية:[ ربّنا استمتع بعضنا ببعضٍ]: أي تمتَّعَ كل من الجنِّي والإنسي بِصاحبه، وانتفع به. فالجنِّي يستمتع بِطاعة الإنسي له، وعبادته وتعظيمه، واستعاذته به. والإنسي يستمتع بنيل أغراضه، وبلوغه بسبب خدمة الجِنِّي له بعض شهواته، فإن الإنسي يعبد الجنِّي، فيخدمه الجِنِّي، ويحصل له منه بحض الحوائج الدنيوية.
