ئازاره‌ پشت یه‌كێكه‌ له‌ بڵاوترین جۆره‌كانى ئازار. 90% یان چاك ده‌بنه‌وه‌. ته‌نها رِێژه‌یه‌كى زۆر كه‌م 5% ماوه‌ى چه‌ند مانگێك ده‌خایه‌نێت و مه‌ترسى نه‌خۆشى ترسناكى لێده‌كرێت. له‌گه‌ڵ به‌ساڵاچووندا رِێژه‌ى پشت ئێشه‌ زیاد ده‌كات. زیاد له‌ 50% ى ئه‌وانه‌ى له‌سه‌رووى 60 ساڵه‌وه‌ن پشت ئێشه‌یان هه‌یه‌.
هۆكاره‌كانى:
1- هۆى میكانیكی: وه‌ك خزانى خه‌پله‌ى نێوان برِبرِه‌كانى پشت، گرژبوونى ماسوولكه‌كانى پشت و رِه‌قیته‌ Muscle spasm.
2- سووتانه‌وه‌: به‌ هۆى تووشبوون وه‌ك تاى ماڵتا، هه‌وكردنى ئێسقان Osteomyelitis، هه‌وكردنى جومگه‌ى نێوان حه‌وز و كلێنچكه‌ Sacro-ilitis، سیلى برِبرِه‌كان Pott's diseases.
3- نه‌خۆشى میتابۆلیكى Metabolic disease: وه‌ك ئێسكه‌ نه‌رمه‌، داخورانى ئێسك Osteomalacia.
4- وه‌ره‌م: شێرپه‌نجه‌ى بڵاوبۆوه‌ى دووه‌مى Secondary metastases، شێرپه‌نجه‌ى مۆخى ئێسقان Multiple myeloma.
5- ئازارى گواستراوه‌ى ده‌ره‌وه‌ى پشت وه‌ك دوازده‌گرێ، هه‌وكردنى په‌نكریاس، هه‌وكردنى گورچیله‌، سیلى برِبرِه‌كان.
له‌م بارانه‌دا نه‌خۆشه‌كه‌ ده‌بێت رِه‌وانه‌ بكرێت:
1- ئه‌گه‌ر ئازاره‌كه‌ به‌ هێواشى له‌سه‌رخۆ درێژه‌ى كێشا.
2- ئازارێكى زۆر كه‌ نه‌خۆشه‌كه‌ پشوونه‌دات.
3- شه‌وانه‌ بێدارى بكاته‌وه‌.
4- نه‌خۆشه‌كه‌ له‌گه‌ڵیدا لاواز ببێت.
5- خوار كلێنچكه‌ ئازارى هه‌بێت.
6- نه‌خۆش میز یان پیسایی به‌خۆیدا بكات.
7- ئازارى پشت بروسكه‌ ئاسا بگوازرێته‌وه‌ بۆ قاچه‌كانى.
===================
سه‌رچاوه‌كان:
- Principles of Patient Management for Paramedics, First Edition, 2000.
- بنه‌ماكانى چاره‌سه‌ركردن بۆ كارمه‌ندانى ته‌ندروستى. وه‌زاره‌تى رِۆشنبیرى، 2000.