باسی سێیەم
كێ حوسەینی كوشت رضي الله عنه ؟
پێش ئەوەی بكوژانی حوسەین بناسین، وەرە با چەند ساڵێك بگەڕێینەوە دواوە بۆ لای عەلی و حوسەین لەگەڵ شیعەكەیاندا، [شیعە لێرە واتە سەرخەر و لایەنگر](1 ):
1. عەلی رضي الله عنه :
سكاڵا لە دەست شیعەكەی دەكات (لە خەڵكی كوفە) و ئەڵێ: (لە ڕاستیا هەموو گەلێك لە ستەمی كاربەدەستانی ترساوە، بەڵام من وام لێهاتووە لە ستەمی ژێر دەستەكانم دەترسم، وتم دەرچن بۆ جیهاد دەرنەچوون، وتم گوێ بگرن گوێتان نەگرت، بە نهێنی و بە ئاشكرا بانگم كردن دەنگتان نەبوو، ئامۆژگاریم كردن وەرتان نەگرت، بۆ ئێوە ئامادەن بەس وەك نەبوو، بەندەن وەك خاوەن بەندە؟ حیكمەتتان بۆ باس دەكەم لێی ڕادەكەن، بە ئامۆژگاری چاك ئامۆژگاریتان دەكەم بڵاوەی لێدەكەن، قسەتان بۆ دەكەم و هانتان دەدەم لە بۆ جیهادی خەڵكانی زۆردار كەچی ناگەمە كۆتایی وتەكانم سەبەئیانە( 2) هەریەك بۆلایەك بڵاوەی لێدەكەن و دەگەڕێنەوە بۆ مەجلیسی خۆتان و خۆتان لە ئامۆژگاریەكانتان گێل دەكەن، بەیانی ڕاستان دەكەمەوە كەچی ئێوارە دەگەڕێنەوە بۆلام وەكو قەوس لار بوونەتەوە، ڕاستكەرەوە وەڕس بوو ڕاستكراوەیش یاخی بوو، ئەی ئەوانەی بە لاشە ئامادەن بە عەقڵ لێرە نین، هەوەس و ئارەزو جیاوازەكان، ئەی ئەوانەی كە والیەكانتان بە دەستانەوە گیر هاتوون، هاوڕێكەتان[مەبەستی خۆیەتی] گوێڕاڵی خوا دەكا و ئێوەش سەرپێچی دەكەن، بەڵام هاوڕێكەی شامتان سەرپێچی خوا دەكا كەچی خەڵكەكە هەر گوێڕایەڵین، قەسەم بەخوا حەزم ئەكرد موعاویە ئێوەی بۆم بگوڕیبایەتەوە بە گۆڕینەوەی دینار بە درهەم، دەی لە ئێوە ببردایە و پیاوێكی لەوانی پێم بدایە، ئەی خەڵكی كوفە ئەمن گیرۆدەی سێ و دووانێ بووم بە دەستانەوە: كەڕی گوێدار، ڵاڵی قسەكەر، كوێری چاودار(3 )، نە بەڕێز و دڵسۆز لەبەیەك گەیشتن، نە برادەری سیقەن لە ناڕەحەتی، دەستان بەخۆڵا چێ، ئەی هاوشێوەكانی وشتر كە چاودێرەكەی دیار نییە، تا لەلایەكەوە كۆیان دەكەیتەوە لە لاكەی ترەوە بڵاوەی لێ دەكەن )( 4)
كارەكە بەمەوە نەوەستا تەنانەت تۆمەتی درۆشیان داوە پاڵی -پەنا بەخوا-.
شەریف ڕەزا لە ئەمیری بڕوادارانەوە عەلی رضي الله عنه ڕیوایەت دەكا كە وتوویەتی: (أما بعد: ئەی خەڵكی عێراق ئێوە وەك ژنی سك پڕ وان، سكی پڕ بوو بێ و ماوەی تەواو بوو بێ پاشان بە مردوێتی منداڵەكەی دانابێ، پاشان مێردەكەی مردبێ و ماوەی بێوەژنیشی درێژەی كێشا بێ، ئینجا خزمە دوورەكانی میراتیان گرتبێ، دە بەخوا بە ئیختیاری خۆم نەهاتم بۆلاتان بەڵكو بەزۆر هاتم، جا پێم گەیشتووە كە ئەڵێن: عەلی درۆ ئەكات، خوا بتان كوژێت ! درۆ بە دەم كێوە ئەكەم )(5 )
هەروەها ئەڵێ: (خوا بتان كوژێت ! بەڕاستی دڵمتان پڕ كرد لە كێم و زوخاو و سنگمتان پڕ كرد لە ڕق و كینە و هەناسەمتان هەمووی كرد بە غەم و خەفەت و ڕا وبۆچونی منتان بە سەرپێچی و سەركزی خۆتان لێ تێك دام )( 6).
2. حەسەنی كوڕی عەلی رضي الله عنه :
ئەڵێ: (بەخوا وا ئەزانم موعاویە لە مانە بۆ من باشترە، وا ئەزانن لایەنگری منن؟ كەچی ویستیان بمكوژن، شتومەكەكانمیان تاڵان كرد، پارە وسامانەكەمیان برد، دە بەخوا ئەگەر موعاویە پەیمانێكم لێوەر بگرێ كە خوێنمی پێ بپارێزرێت و ئەمینم بكات لە ماڵ وخێزانەكەم ئەوا باشترە لەوەی بمكوژن، ئەوكاتە وخاوخێزانەكەشم لە دەست ئەچێت، خۆ ئەگەر لەگەڵ موعاویەدا كوشتار بكەم ئەوا ئەو كاتە دەكەن بە ملمدا و بە ئاشتی دەمخەنە ژێر دەستی)(7 ).
هەروەها بە شیعەكەی خۆی ئەڵێ: (ئەی خەڵكی عێراق لەبەر سێ شت وازم لێ هێنان: كوشتنی باوكم و لێدانی من و تاڵانكردنی شتومەكەكانم)( 8).
* غەدری خەڵكی كوفە كە بكوژی حوسەینن:
موحەممەدی كوڕی عەلی كوڕی ئەبو تالب كە ناسراوە بە ئیبنولحەنەفیە، ئەمیش ئامۆژگاری حوسەینی برای رضي الله عنه كرد و پێ وت: برام ئەتۆ دەزانی ئەوان غەدریان لە بابت و براكەت كرد، جا ئەترسم حاڵی تۆش وەك حاڵی ئەوان بێ و بەدەردی ئەوان بڕۆی( 9).
هەروەها شاعیری بەناوبانگ فەرەزدەق -كاتێك حوسەین پرسیاری ئەو شیعەیەی خۆی لێكرد، كە ئەم لە لایانەوە دێتەوە- فەرەزدەق وتی: (دڵیان لەگەڵتە و شیرەكانیان لەسەرتە، بەڵام فەرمان لە ئاسمانەوە دادەبەزێت و خوداش ئەوەی بیەوێ دەیكات، حوسەین وتی: (ڕاست دەكەی فەرمان هەر بۆ خودایە و هەموو ڕۆژێ ئەو لە كردنی كارێكدایە، خۆ ئەگەر قەزای خوا بە شێوەیەك هات كە ئێمە حەزمان لێ ئەكرد و پێی ڕازی بووین، ئەوا سوپاسی دەكەین لەسەر نیعمەتەكانی، هەر ئەویش پشت و پەنایە بۆ شوكرانە بژێری كردن، ئەگەریش وا نەبوو خۆ ئەگەر كەسێك نیەتی ڕاست بێ و بە نهێنی لە خوا ترس بێ دوور ناكەوێتەوە)(10 ).
كاتێكیش حوسەین رضي الله عنه قسەی لەگەڵ كردن ئاماژەی بۆ پێشینەیان كرد، كە چیان بەسەر باوك و براكەی هێناوە، لە وتارێكیدا ئەڵێ : (خۆ ئەگەر ئەوە نەكەن و پەیمانەكەتان بشكێنن و بەیعەتی من لە گەردنتان لادەن، ئەوە شتێكی سەیر نییە لە ئێوە، مەگەر بەسەر باوك و براكەم و موسلیمی كوڕی ماممتان نەهێنا، بەڕاستی مەغرور ئەو كەسەیە بە ئێوە فریو بخوات)(11 ).
3. عەلی كوڕی حوسەین ناسراو بە زەینولعابدین:
دائەبەزێتە سەر سەرخەرانیی (شیعە)كەیی و سەرزەنشتیان ئەكا و ئەڵێ: (ئەی خەڵكینە سوێندتان ئەدەم بەخوا دەزانن كە نوسراوتان بۆ باوكم نووسی و پاشان فێڵتان لێكرد، گفت و پەیمان و بەیعەشتان پێدا و پاشان لەگەڵی بەشەڕ هاتن و سەرشۆڕیتان كرد، دەك لە ناوبچێ ئەو كارەی وا كردوتانە، بۆ ڕەی خراپیتان، بە چ ڕویەكەوە تەماشای پەیامبەری خوا دەكەن صلى الله عليه وسلم كاتێك پێتان ئەڵێ: (عیترەتی منتان كوشت، ئابڕو (حورمەت)ی منتان برد، دە بڕۆن ئێوە لە ئومەتی من نین)، ئەوەبوو دەنگی گریانی ئافرەتان لە هەموو لایەكەوە بەرز بوویەوە وهەندێكیان بە هەندێكی تریان دەیوت: تیاچوونە و بەخۆتان نازانن.
پاشان وتی: (ڕەحمەتی خوا لە كەسێك ئامۆژگاریەكانم قبوڵ دەكات وە وەسیەتەكەم لە پێناوی خوا و پەیامبەر و ئەهلوبەیتەكەی دەپارێزێت، بێگومان لە پێغەمەری خوادا چاكترین نموونەی سەرمەشقی و چاولێكەری هەیە بۆ ئێمە).
هەر هەمویان وتیان: ئێمە هەموومان گوێڕایەڵ و فەرماندارین و دەستمان بە تۆوە گرتووە و پشتت لێ ناكەین و بەرنادەین، ڕەحمەتی خوات لێبێ فەرمانی خۆتمان پێ بڵێ، ئێمە شەڕین لە بۆ شەڕت و ئاشتین لە بۆ ئاشتیت و دەدەین لە یەزید و تەبەڕا لەهەر كەسێك دەكەین ستەمی لێتكردبێ، ئەویش وتی: هەی هو، ئەستەمە ئەی خیانەتكار و فێڵبازینە، بە دەست نەفسی خۆتانەوە گیرتان خواردوە، دەتانەوێ‌ بێنە دەم منەوە هەروەك بەدەم هاتنەوەتان بۆ باوباپیرانم لەوەو پێش؟ نە بە پەروەردگاری وشترانی سەماكار( 12)، برینەكە سارێژ نەبووەتەوە، دوێنێ باوكم لەگەڵ خانەوادەكەی كوژرا، هەرگیز جەرگ بڕینەكەی پەیامبەر و ئالوبەیتەكەیی و باوكمم و كوڕەكانی باوكمم لە نەبیر ناباتەوە، هێشتا شەیدا و هۆگریان لە زمانە چكۆلەمدایە، تاڵیی لە قوڕگ و گەرومدایە، خەم و خەفەتی لە سنگمدایە)(13).
هەروەها كاتێك بە لای خەڵكی كوفەدا تێپەڕی، بینی شیوەن دەكەن ودەگــیرن، ئـەمــیش لێیان توڕە بوو وتی: (شیوەن دەكەن و دەگرین لە پێناوی ئێمە، ئەی كێ كوشتمانی؟(14 ).
4. ئوم كەلسومی كچی عەلی رضي الله عنه:
وتی: (ئەی خەڵكی كوفە عەیبە بۆتان، چیتانە بۆ پشتی حوسەینتان بەردا و دواییش كوشتان، پاشان ماڵاكەیتان تاڵان كرد و بردتان و ئافرەتەكانیتان بە دیل گرت، تووشی مەینەت و دەردەسەریتان كرد، دەك تیاچن و دوورچن، چ نەهامەتیەكە داویە لەسەرتان، چ تاوانێكە هەڵتان گرتووە لەسەر شانتان، چ خوێنانێكتان ڕژان، چ ژنانێكتان دابە كوشتان، چ منداڵانێكتان فەوتان، چ سامانێكتان برد بە تاڵان، پیاوانێكتان كوشت باشترینی دوای پەیامبەر بوون صلى الله عليه وسلم، سۆز و بەزەیی لە دڵتان هەڵگیراوە )(15 ).
5. زەینەبی كچی عەلی رضي الله عنه :
كاتێك خەڵكەكە پێشوازیان لێكرد بە گریان و ڕۆ ڕۆوە، پێی ووتن: ( دەگرین و ڕۆ ڕۆتانە؟ ! ئا بەخوا زۆر بگرین و كەم پێبكەنن، بەڕاستی عەیب و شورەییە و ئابڕوتان چوو، ئیتر هەرگیز پاكی ناكەنەوە [تازە ئابڕوتان چۆڕیا]، ئاخر چۆن كوشتنی وەچەی كۆتا پەیامبەر پاك دەكەنەوە( 16).
لە ڕیوایەتێكی تردا هاتووە: سەری لە كەژاوەكەی درهێنا و بە خەڵكی كوفەی وت: وسبن ئەی ئەهلی كوفە، پیاوەكانتان دەمانكوژن و ژنەكانتان بۆمان دەگرین، خوا خۆی دادوەری نێوان ئێمە و ئێوەیە لە ڕۆژی دواییدا( 17).
6. جەواد موحەدیسی:
(هەموو ئەم هۆكــارانە وای كــرد ئیمــامی عەلی ئەو دوو تاڵاوەیـان بـــە دەستەوە بچەژێ و غەدر لە ئیمامی حوسەین بكەن و هەروەها موسلیمی كوڕی عەقیل بە مەزڵومی لە نێو ئەواندا بكوژرێ و حوسەین لە كەربەلای نزیك كوفە بە تینویەتی هەر بە دەست سوپای كوفەوە بكوژرێ(18 ))( 19).
7. حوسەین كورانی :
ئەڵێ: (خەڵكی كوفە بە وازهێنان و بڵاوەكردن لە حوسەین وازیان نەهێنا، بەڵكو بەهۆی ڕەنگاوڕەنگی هەڵوێستەكانیانەوە هەڵوێستی سێیەمیشیان بۆ پەیدا بوو، ئەوەش بە پەلەكردنیان لە دەرچوون بۆ كەربەلا و شەڕكردن لەگەڵ ئیمامی حوسەین علیە السلام، لە كەربەلاش لەوێ پێشبڕكێیان دەكرد لە پیشاندنی هەڵوێستی وا كە لە ڕەزای شەیتان و خەشمی خوای میهرەبان بوو)(20 ).
* هەروەها ئەڵێ : (هەڵوێستێكی تریش دەبینین كە نیشانەی نیفاقی خەڵكی كوفەیە، عەبدوڵڵای كوڕی حەوزەی تەمیمی دێتە بەرانبەر ئیمام حوسەین ئەقیڕێنێ: حوسەینتان تێدایە؟-كە چی خەڵكی كوفەشە و تا دوێنێ لە شیعەكەی عەلی رضي الله عنه بوو پێ ئەچێ لەوانەش بووبێ كە نوسراویان بۆ نووسی بێ یان لە جەماعەتی(شەبس)بێ- ئینجا ئەڵێ: ئەی حوسەین مژدەی ئاگرت لێبێ)(21 ).
8. موڕتەزا موتەهەری :
موڕتەزا موتەهەری ئەڵێ: (گومان لەوەدا نییە كەوا خەڵكی كوفە شیعەی عەلی بوون، ئەوانەشی حوسەینیان كوشت هەر شیعەی ئەو بوون)(22 ).
هەروەها ئەڵێ: (ئێمە پێشتر ئەوەمان سەلماند كەوا ئەم چیرۆكە لەم ڕوانگەیەوە زۆر گرنگە، هەروەها وتمان: كوشتنی حوسەین لە لایەن موسڵمانانەوە بەڵكو لە لایەن خودی شیعەوە كە هێشتا پەنجا ساڵێك بەسەر وەفاتی پەیامبەرەوە صلى الله عليه وسلم تێپەڕیووە، بەڕاستی شتێكی سەیرە و مەتەڵێكی سەمەرەیە و تا بڵێی سەرنج ڕاكێشە)(23 ).
جا ئەوەی فەرمانی كر د بە كوشتنی حوسەین و پێی دڵشاد بوو: عوبەیدوڵڵای كوڕی زیاد بوو.
ئەوەی دەستی لە كوشتنی هەبوو: شەمری كوڕی زیلجەوشەن و سینانی كوڕی ئەنەسی نەخعی بوون. ئەم سیانەش هەموویان لایەنگری عەلین و لە صیففینیشدا لە نێو سوپاكەی وی بوون.
9. كازمی ئیحسائی نەجەفی :
ئەڵێ: (ئەو سوپایەی كە دەرچوو بۆ شەڕی ئیمام حوسەین -علیە السلام- سێ سەد هەزار(24 ) بوون، هەر هەمویان خەڵكی كوفە بوون، نە شامیەك، نە حیجازیەك، نە هیندیەك، نە پاكستانیەك، نە سودانیەك، نە میسریەك، نە ئیفریقیەكیان تێدا نەبووە، هەر هەموویان كوفەیی بوونە، لە هۆز و عەشیرەتە جیاوازەكانەوە كۆبوونەوە)(25).
10. حوسەینی كوڕی ئەحمەدی بەڕاقی نەجەفی:
قەزوێنی ئەڵێ: وە لەو ڕەخنە و گازندانەی كە لە خەڵكی كوفە دەگیرێن ئەوەیە: (ئەوان حەسەنی كوڕی عەلیان -علیهما السلام- بەو دەردە برد و هەستان بە كوشتنی حوسەینی كوڕی عەلی -علیە السلام- كەچی خۆیان بانگهێشتیان كردبوو)( 26).
11. موحسین ئەمین:
(پاشان بیست هەزار لە خەڵكی عێراق بەیعەتیان دابە حوسەین و غەدریان لێكرد و بەیعەتی ئەویشیان لەگەردندا بوو، بەڵام خروجیان لێكرد و كوشتیان)(27 ).
* * *
كێ دەستی ڕاستەوخۆی لە كوشتنی حوسەیندا هەبوو؟
ئەوەی مەشهورە لە كتێبە ژیاننامەیی و مێژوویەكاندا ئەو كەسەی ڕاستەوخۆ دەستی لە كوشتنی حوسەیندا هەبووە: سینانی كوڕی ئەنەسی نەخعی و شەمری كوڕی زیلجەوشەن بوون، سەرگەورەكەشیان عوبەیدوڵڵای كوڕی زیاد بووە، جا هەم عوبەیدوڵڵا و هەم شەمریش لە شیعەكەی عەلین :
1. عوبەیدوڵڵای كوڕی زیاد: گوسی لە كتێبی (الرجال)ـەكەیدا باسیكردوە و لە هاوەڵانی عەلی هەژماری كردووە(28 ).
2. شەمری كوڕی زیلجەوشەن: نەمازی شەهرودی لە بارەی شەمرەوە ئەڵێ: لە صیففیندا لەڕیزی سوپاكەی ئەمیرولموئمنین علیە السلام بووە ( 29).
* * *
=====================================
([1])  گرنگی ئەم چەند ووتانە -چی ئەوەی عەلی بێ یان ئەوانەی حەسەن و حوسەین ڕەزای خوا لە هەمویان بێ- لەوەدایە كە هەمووی تەنها لە كتێبی شیعە موبتەدیعەكانەوە ڕیوایەت دەكات -بە بێ ئەوەی ناوی یەك كتێبی ئەهلی سوننە بێنێت، لە سەروی هەموویانیشەوە كتێبی (نهج البلاغە) كە پێگەی ئەو كتێبە لە نێویاندا زانراوە و شاراوە نیە، جا منیش بۆ ڕاڤەی وتەكان پشتم بە كتێبی (نهج البلاغە) بە شەرحی محمد عەبدە بەستووە.(وەرگێڕ)
([2]) پەندێكی عەرەبیە، بۆ پەرش و بڵاوی و تەفرەقە دەهێنرێتەوە، لسان العرب (سبأ).
سبأ لێرەدا: زانایانی زمان جیاوازیان هەیە كە لە چیەوە هاتووە و وەرگیراوە، ڕەئی پەسەند ئەوەیە واتە: وەك سەبەئیەكان كە گەلێكن لە كۆندا بە هۆی سەرپێچیانەوە خوا -سبحانە- لە ناوی بردون= =نسأل الله العافیە خوا خەشم و قینی خۆی لێگرتوون و تەفر و تونای كردوون و هەریەكە و بۆلایەك بڵاوەی لێكردووە. (وەرگێڕ)
([3]) ئەمە سیانەكە دوای ئەوەش دوانەكەی ترە. (وەرگێڕ)
([4]) نهج البلاغة (1/181-189) .
([5]) نهج البلاغة (1/118-119).
([6]) نهج البلاغة (1/187 - 189).
([7]) الندوة  (3/208) و (في رحاب أهل البيت) ص (270).
([8])  (لقد شيعني الحسين) ص (283).
([9])  اللهوف لابن طاووس ص(39)، عاشوراء للإحسائي ص 115، المجالس الفاخرة لعبد الحسين ص 75، منتهى الآمال 1/454، على خطى الحسين ص 96..
([10])  المجالس الفاخرة لعبد الحسين ص 79، على خطى الحسين ص100، لواعج الأشجان للأمين ص60، معالم المدرستين 3/62.
([11])  معالم المدرستين 3/71 ـ 72، معالي السبطين 1/275، بحر العلوم 194، نفس المهموم 172، خير الأصحاب 39، تظلم الزهراء 170.
([12])  سەماكاران (الراقصات): وشترە، چونكە وشتر لەكاتی ڕێكردندا لار و لانجەیەتی ئەڵێی سەما ئەكا، ڕای تریش هەیە لەسەری. (وەرگێڕ)
([13])  ذكر الطبرسي هذه الخطبة في الاحتجاج (2/32) وابن طاووس في الملهوف ص 92 والأمين في لواعج الأشجان ص 158 وعباس القمي في منتهى الآمال الجزء الأول ص 572، وحسين كوراني في رحاب كربلاء ص 183 وعبد الرزاق المقرم في مقتل الحسين ص 317 ومرتضى عياد في مقتل الحسين ص 87 وأعادها عباس القمي في نفس المهموم ص 360 وذكرها رضى القزويني في تظلم الزهراء ص 262.
([14])  الملهوف ص86 نفس المهموم357 مقتل الحسين لمرتضى عياد ص83 ط4 عام 1996م تظلم الزهراء ص 257.
([15]) اللهوف ص 91 نفس المهموم 363 مقتل الحسين للمقرم ص 316،  لواعج الاشجان 157، مقتل الحسين لمرتضى عياد ص 86 تظلم الزهراء لرضي بن نبي القزويني ص 261.
([16]) مع الحسين في نهضته ص 295 وما بعدها.
([17]) نفس المهموم ص365 و تظلم الزهراء  264.
([18]) موسوعة عاشوراء ص 59.
([19])  جواد محدثي: زانایایەكی گەورە وناوداریانە، هەر لەو ووتانەی كە جێگای خۆیەتی لێرەدا ئاماژەی بۆ بكرێ، ئەڵێ: (لە ڕاستیدا مێژوو شاهیدە كەوا خەڵكی كوفە مەشهورن بە غەدر و پەیمان شكاندن، ئیتر هەر چۆنێك بێ مێژووی ئیسلام تێڕوانینی چاك نییە لە ئاست پەیمان و پابەندی خەڵكی كوفەوە (هەورەها حسین كورانی ومورتەزا موتەهەری وكازیمی ئیحسائی وحوسەینی نەجەفی وموحسین ئەمین كە نووسەر ووتەكانیان دێنێتەوە هەر هەموویان زانای زۆر گەورە و ناوداریانن، جوان وتراوە: لە زمانی خۆتەوە قەرزار بارتەكەم (من فمك أدینك). (وەرگێڕ).
([20])  في رحاب كربلاء ص 60-61.
([21])  في رحاب كربلاء ص 61.
([22])  الملحمة الحسينية (1/129).
([23])  الملحمة الحسينية (3/94).
([24])  ئەم ژمارە ڕاست نییە، بەڵام لەبەر ئەمانەتی عیلمی نووسەر وەكو خۆی هێناویەتی، ئێمەش هەر لەبەر ئەمانەتی عیلمی نەمان گۆڕی. (وەرگێڕ).
([25])  عاشوراء ص 89.
([26])  تارخ الكوفة ص 113.
([27])  أعيان الشيعة 1/26.
([28])  رجال الطوسي ص54 ترجمة(120) ط1المطبعة الحيدرية ـ النجف1961م، تحقيق: محمد صادق بحر العلوم. [هەر بۆ زانیاریت گوسی زانایەكی زۆر پایەداری شیعەیە.شەهرودیش بەهەمان شێوە].
([29])  (مستدركات علم رجال الحديث) للعلامة علي النمازي الشهرودي، مؤسسة النشر الاسلامي ـ 1425هـ (4/220) ترجمة (6899).