بەشی یەكەم شوێنەوارە ئاشكرا و دیارەكانی:
1. نەتوانینی جینسی ( زوو ئاوهاتنەوە ، خاوبوونەوەی زەكەر، لەدەستدانی شەهوەت ) :-
زۆرێك لە پسپۆڕەكان دابەزینی توانا جنسییەكانی پیاو لە ڕووی هێزی ڕەق بوونی زەكەر، و چەندجار جووت بوون، و زوو ئاوهاتنەوە، و كەم بوونەوەی ئارەزووی جووت بوون، و چێژوەرنەگرتن لە جووتبوون لەلایەن نێرینە و مێینەوە، دەگێڕنەوە بۆ زیادەڕەوی كردن لە ئەنجام دانی خووی نهێنی ( هەفتەی سێ جار یان هەموو ڕۆژێك جارێك بۆ نمونە ) ئەم نەتوانینە جنسییە زۆر جار لە تەمەنی لاوێتیدا دەرناكەوێت و هەستی پێ ناكرێت ، بەڵام لەگەڵ زیادبوونی تەمەندا ئەم نەخۆشیانە سەرهەڵدەدەن و دەردەكەون.
چەندن ئەو پیاو و ژنانەی كە ئەمڕۆ بەدەست شوێنەوارەكانی ئەم عادەتەوە دەناڵێنن؟
وە چەندن ئەوكەسانەی كە ژیانی ژن ومێردایەتیان ناخۆشە و بە دوای دەرمان ودكتۆردا سەرگەردانن بۆ چارەسەری كێشە جنسیەكانیان ؟
بەڕاستی جێی داخ وخەفەتە كە چەندین كەس هەن ڕۆژانە سەردانی عیادە و دەرمانخانەكان دەكەن بۆ چارەسەركردنی كێشە جنسییەكانیان بە هەموو جۆرەكانیەوە، هەروەها جێی داخە كە ڕێژەیەكی بەرز لەو كەسانە لە تەمەنی لاوێتیدان (سی ساڵان وچل ساڵان ) ئەمەش لەو لێكۆڵینەوانەدا دووپات كراوەتەوە كە هەندێك لە كۆمپانیا بەرهەم هێنەكانی دەرمانی بەهێزكردنی جینسی پێی هەستاون، و لەو لێكۆڵینەوانەدا تێبینی ئەوە كراوە كە ڕێژەیەكی زۆر زۆر لە پیاوان (لەوتەمەنانەی باسمانكرد) دەناڵێنن بەدەست شوێنەوارەكانی نەتوانینی جنسیەوە، و زۆرێك لەوانە پارەیەكی زۆر زۆر خەرج دەكەن بۆ كڕینی ئەو دەرمانانەی كە هێزی جنسی چالاك و زیاد دەكەن ، بە بێ گوێدانە ئەو زیانانەی كە لە بەكارهێنانی ئەو دەرمانە ( بە هێزكەرانە ) وە دەكەوێتەوە و شوێنەواری دەبێت لەسەر تەندروستیان لە داهاتوویەكی نزیكدا .
2. هەست كردن بە ماندووێتی و ئازار و لاوازی جەستە:-
ئەم خووە دەبێتە هۆی لاوازكردنی هێزی جەستە بە تایبەتیش كاریگەری لە سەر كۆ ئەندامی دەمار و ماسولكە دەبێت، هەروەها دەبێتە هۆی ئازاری پشت و جومگەكان و ئەژنۆكان و لەرزین و كزبوونی چاو، هەموو ئەوانەش باسمان كرد هەندێك جار لە پانزە ساڵیدا هەستی پێ ناكرێت جاری واش هەیە تا (20)بیست ساڵان، بەڵام ڕاستەوخۆ دوای ئەو قۆناغە هێزی جەستە بە تەواوی و بە پلە پلە ڕوو لە كزی و داڕووخان دەكەن ، بۆ نمونە ئەگەر كەسەكە وەرزشكار بێت بێ گومان چالاكی و لیاقەی جەستەیی كەم دەكات ، وە توانا جەستەییەكانی تریش لەسەر ئەوە بەراورد دەكرێت، یەكێك لە زانایانی پێشین دەفەرموێت: (إن المني غذاء العقل ونخاع العظام وخلاصة العروق ) .
واتە : مەنی خۆراكی عەقل ، و مۆخی ئێسقانەكانە ، و پاڵاوتەی دەمارەكانە .
وە یەكێك لە لێكۆڵینەوە پزیشكیەكان دەڵێت : یەك جار ئاو هاتنەوە ئەوەندەی هەوڵ وكۆششی كەسێكە بۆ ماوەی چەند كیلۆ مەترێك ڕابكات بە بەردەوامی .
3. پەرتبوونی زەین (ذهن) و لاواز بوونی بیرو هۆش(ذاكرة) :
ئەو كەسەی ئەم عادەتە ئەنجام دەدات توانای تەركیز لە دەست دەدات و تواناكانی لە بەركردن و تێگەیشتن و وەرگرتن ( استیعاب )ی كەم دەبێتەوە تاوەكو وای لێ دێت زەینی پەرتەوازە دەبێت و بیرو هۆشی لاواز دەبێت و توانای گفت وگۆ كردنی لە گەڵ كەسانی تردا كەم دەبێتەوە ، و ناتوانێت بە شێوەیەكی ڕاست و دروست لە كارەكان تێبگات .
بۆ نمونە ئەگەر كەسێك زیرەك بێت لە خوێندندا ئەوا دوای ماوەیەك توانای لە بەركردن و تێگەیشتنی بەشێوەیەك دادەبەزێت كە توشی دڵەڕاوكێی دەكات و ئاستی زانستی دادەبەزێت .
4. ئەنجامدانی ئەم خووە لە دوای ژیانی هاوسەری:
زۆرێك لە ئەنجام دەرانی ئەم خووە بە نێرینە و مێینەوە وا گومان دەبەن كە ئەم عادەتە قۆناغێكی كاتییە كە چەند بارودۆخێكی وەكو هێزی شەهوەت لە تەمەنی هەرزەكاریدا و بەتاڵی و زۆری شتە لەخشتە بەر و فریودەرەكان پێویستیان كردووە.
وە هەندێك پاساوی بۆ ئەم خووە ئەوەیە كە ناتوانێت لە تەمەنێكی زوودا زەواج بكات یان دەڵێت بە هۆی ئەم خووەوە خۆمان لە زینا و فاحیشە دەپارێزین، بۆیە ئەو كەسانە پێیان وایە بە پێكەوەنانی ژیانی هاوسەرێتی ئیتر نەهامەتیان نامێنێت و دەتوانن بە ڕێگای شەرعی لایەنی جنسی خۆیان تێر بكەن ، بەڵام ئەم بیروباوەڕە هەڵەیە ، چونكە واقیعی و ڕاشكاوی ئەو كەسانەی كە ئەم كارەیان ئەنجام داوە ئەوە دەسەلمێنن كە ئەوانەی لە سەر ئەم خووە ڕاهاتوون زۆر جار ناتوانن وازی لێ بهێنن هەتا دوای پێكەوەنانی ژیانی هاوسەرێتیش.
بەڵكو هەندێك كەس بە ڕاشكاوی دەڵێن : كە چێژ لە غەیری ئەم خووە نابینن ، بەشێوەیەك هەر یەك لە ژن و پیاو هەست بە كەم و كوڕیەكی دیاریكراو دەكەن و ناتوانن بە تەواوی لە ڕووی جنسیەوە یەكتر تێر بكەن ، ئەمەش دەبێتە هۆی لێك دووركەوتنەوەی ژن و پیاوەكان و دروستبوونی كێشەی ژن و مێردایەتی و هەندێك جاریش تەڵاقی لێ دەكەوێتەوە ، وە هەندێك جار ژن و پیاوەكە بە نهێنی لایەنەكەی تر یان بە ئاشكرا ئەم خووە ئەنجام دەدەن بۆ پڕكردنەوەی ئەو كەم و كوڕییە جنسیەی كە لە ژیانی هاوسەرێتیدا هەستی پێ دەكەن
5. هەست كردن بە پەشیمانی :-
لەو شوێنەوارە دەروونیانەی كە ئەم خووە خراپە بەجێی دەهێڵێت هەست كردنی بەردەوامە بە ئازار و پەشیمانی ، بە شێوەیەك كە ئەنجامدەرانی ئەم خووە ئەوە دووپات دەكەنەوە كە هەرچەندە ئەم خووە چێژ و لەزەتێكی كاتی هەیە (بۆ ماوەی چەند چركەیەك ) كە ئەنجامدەرەكەی لە سەر ڕاهاتووە و تێیدا نقوم بووە بێ ئەوەی هەست بەو زیانانە بكات كە لێی دەكەوێتەوە ، كەچی ئەم خووە ئەنجامدەرەكەی تووشی هەستكردن بە پەشیمانی و ئازار دەكات دەست بەجێ پاش ئاوهاتنەوە و تەواو بوونی سەرگەرمیەكەی چونكە هیچ شتێكی بۆ زیاد نەكردووە.
6. پەكخستنی تواناكان :-
ئەمەش بە زۆر حەزكردن لە خەو یان خەوی ڕێك نەخراو و بەفیڕۆدانی زۆربەی كات لە نێوان ئەنجامدانی ئەم عادەتە و خەوتن دا بۆ قەرەبووكردنەوەی ئەو توانایەی كە سەرفی كردووە ، بە هۆی ئەمەش گۆشەگیر دەبێت و توشی دڵە ڕاوكێ و (نەخۆشی دەروونی دەبێت) .
ئەوەی باسمان كرد شوێنەوارەكانی ئەم خووە بوون لە ڕووی پراكتیكیەوە، وە لە ڕێگەی وتەی ئەو كەسانەی ئەم خووە ئەنجام دەدەن ، ئەوەشی دەیەوێت زانیاری زیاتری دەست كەوێت ئەوا با ئەو كتێبە ڕاستگۆیانە (نەك بازرگانیانە) بخوێنێتەوە كە لەم بارەیەوە نوسراون .
---------------------------
چاوەڕوانی بەشی دووەم بن