پرسیار لە شێخی پایەبەرزی ئیسلام [ محمد ناصرالدين الألباني ] كرا ـ بە ڕەحمەت بێت ـ كە : بۆچی ناونان بە سەلەفی ؟ ئایە بانگەوازێكی حزبیە یان تایفەگەریە یان مەزهەبیە ؟ یان تاقم و گروپێكی نوێیە لە ئیسلامدا ؟
بەڕێزیشیان لەوەڵامدا فەرمووی : لە ڕاستیدا وشەی ( السَّلَف ) وشەیەكی ناسراوە لە زمانی عەرەبی وە لە زمانی شەرعیشدا ، بەڵام ئەوەی لێرەدا بەلای ئێمەوە گرنگ بێت بریتیە لە لێكدانەوەی لە لایەنە شەرعیەكەیەوە :
بێگومان بە صەحیحی لە پەیامبەری خواوە صلى الله عليه وسلم پێمان گەیشتووە كە لەو نەخۆشیەی كە تیایدا وەفاتی كرد بە خاتوو فاتیمەی كچی فەرمووە : (( فاتقي الله واصبري ، ونعم السلف أنا لك ))( متفق علیه ) ، واتە : لەخوا بترسە و ئارام بگرە ، وە بشزانە كە چاكترین پێشین بۆ تۆ منم .
وە زانایانیش زۆر جار وشەی سەلفیان بەكارهێناوە ، بەشێوەیەك زیاتر لەوەی بتوانرێت ئەژمار بكرێت ، وە لێرەدا یەك نمونەمان بەسە بیهێنینەوە كە دەیكەنە بەڵگە بۆ دژایەتی كردنی بیدعە و تازەگەریەكان ئەویش ئەم دێڕە هونراوەیە كە تێیدا هاتووە : (وكل خير في إتباع من سلف وكل شر في إبتداع من خلف) واتە : هەموو خێر و چاكەیەك لە شوێنكەوتنی پێشین دایە ، و هەموو خراپەیەكیش لە داهێنراوەكانی پاشینان دایە .
بەڵام كەسانێك هەن كە لافی زانستی شەرعی لێدەدەن نكۆڵی لە خۆدانە پاڵ ( سلف ) دەكەن !!! بەبیانوی ئەوەی كە ئەم ناوە هیچ بنەوایەكی لە شەرعدا نیە !!!! بۆیە ئەڵـێ : " دروست نیە موسڵمان بڵێت : من شوێنكەوتەی سەلەفی صاڵحم لەوەی كە لەسەری بوون لە بیروباوەڕ و خواپەرستی و هەڵسوكەوتی رۆژانەیان " .
بێگومان ئەم جۆرە نكۆڵی كردنە ـ ئەگەر مەبەستی بێت ـ پێویستە لەسەری خۆی دابڕێت و تەبەڕابكات لەو ئیسلامە ڕاستەی كە پێشینی چاكمانی لەسەر بوونە ، لەسەروی هەموویانەوە پەیامبەری خوا صلى الله عليه وسلم ، هەروەك ئەو فەرمودە متواترە ئاماژەی بۆ دەكات كە لە ( الصحیحین ) و شوێنی تریشدا هاتووە كە : ((خير الناس قرني ، ثم الذين يلونهم ، ثم الذين يلونهم)) ( متفق علیه ) ، واتە : چاكترین خەڵك خەڵكی سەردەمی منن ، پاشان ئەوانەی بە دوایاندا دێن ، پاشان ئەوانەی بەدوای ئەماندا دێن .
كەواتە دروست نیە بۆ موسڵمان خۆی دابڕێت و تەبەڕا بكات لە خۆدانە پاڵ پێشینی چاك ، لە كاتێكدا ئەگەر خۆی دابڕێت و تەبەڕابكات لە خۆدانە پاڵا هەر ناوێكی تر ئەوا هیچ كەسێك لە زانایان ناتوانن حوكمی كوفر و فاسقێتی بە سەردا بدەن .
وە ئەو كەسەی كە نكۆڵی دەكات لە ناونانی خۆی بەو ناوە [ واتە : بە سەلەفیەت ] ئایە خۆی نەداوەتە پاڵ یەكێك لە مەزهەبەكان ؟! ئیتر ئەو مەزهەبە پەیوەست بێت بە بیروباوەڕ یان فیقهەوە ؟
جا ئەو كەسە دەبێت یان ( ئەشعەریە یان ماتریدی ) .
وە یان یەكێك بێت لە ( ئەهلی حەدیس یان حەنەفی یان شافعی یان مالكی یان حەنبەلی ) ، لەوانەی كە ناوی ( أهل السنة و الجماعة ) دەیانگرێتەوە ، لەكاتێكدا ئەو كەسەی كە خۆی ئەداتە پاڵ مەزهەبی ئەشعەری یان یەكێك لە چوار مەزهەبەكە خۆی داوەتە باڵ كەسانێك كە بێگومان بێ هەڵە نین ، هەرچەندە ئەو زانایانەشیان تێدا بێت كە فەتواكانیان موافقی قورئان وسوننە بێت ، جا خوزگە دەمزانی ئەوانە بۆ نكۆڵی ئەم جۆرە خۆدانە پاڵەش ناكەن كە خۆدانە پاڵا كەسانێكە كە بێ هەڵە نین ؟
بەڵام ـ بە شێوەیەكی گشتی ـ ئەوەی خۆی ئەداتە پاڵ سەلەفی صالح ئەوە خۆی داوەتە پاڵ كەسانێكی بێ هەڵەوە ، و پەیامبەری خواش صلى الله عليه وسلم لە نیشانەكانی كۆمەڵەی رزگاربووی باس كردووە لەوانەش ئەوەیە : كە پابەندن بەوەی پەیامبەری خوا صلى الله عليه وسلم و هاوەڵانی لەسەری بوونە (رضي الله عنهم) .
جا هەركەسێك دەستیان پێوە بگرێ ئەوە بە دڵنیاییەوە لە لایەن پەروەردگاریەوە ڕێنمایی كراوە .
وە ئەو نیسبەتدانەش [ واتە : سەلەفیەت ] خۆدانەپاڵێكە هەركەس خۆی بداتە پاڵی ڕێزدارتری دەكات وە رێگە و رێبازی كۆمەڵەی رزگاربووانی بۆ ئاسان دەكات ، وە ئەوەش بۆ كەسانێك نیە خۆیان دەدەنەپاڵ هەر ناو و نیسبەتێكی تر .
چونكە لە دوو حاڵەت بەدەر نیە : یان خۆدانە پاڵە بۆ كەسێك كە بێ هەڵە نیە ، یان خۆدانە پاڵی كەسانێكە كە شوێن كەوتەی مەنهەجی ئەو كەسە بێ بەری نیەیە لەهەڵە ، كەواتە بەهەمان شێوە لە هەڵە پارێزراو نیە ، بەڵام بەپێچەوانەوەی بێ هەڵەیی هاوەڵانی پەیامبەری خوا صلى الله عليه وسلم ، كە پەیامبەری خوا صلى الله عليه وسلم خۆی فەرمانی پێكردوین كە دەست بگرین بە رێباز و سوننەتی خۆی و هاوەڵانی لەپاش خۆی .
وە ئێمە پێداگری و جەخت لەسەر ئەوە دەكەین كە تێگەیشتنمان بۆ قورئانی پیرۆز و سوننەتی پەیامبەری خوا صلى الله عليه وسلم بە پێی پەیڕەوی هاوەڵانی بێت ، بۆ ئەوەی پارێزراو بین لە لادان بەلای ڕاست یان بەلای چەپدا ، وە لا بدەین بە تێگەیشتنێكی تایبەت بە خۆمانەوە ، بەڵگەی لەسەر نەبێت لە قورئان و سوننەتدا .
پاشان بۆچی ئیكتفا نەكەین بە خۆدانەپاڵ قورئان و سوننەت ؟
هۆكارەكەی دەگەڕێتەوە بۆ دوو خاڵ :
یەكێكیان : پەیوەستە بە دەقە شەرعیەكانەوە .
ئەوی تریان : پەیوەستە بە واقعی گروپ و كۆمەڵە ئیسلامیەكانەوە .
سەبارەت بە هۆكاری یەكەم : ئێمە لە دەقە شەرعیەكاندا دەبینین فەرمان كراوە بە گوێڕایەڵی شتێكی تر سەرەڕای قورئان و سوننەت هەروەك خوای پەروەردگار ئەفەرموێ : [ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ ] ( النساء : 59 ) ، خۆ ئەگەر كاربەدەستێكی بەیعەت پێدراو هەبوایە لە موسڵمانان ، ئەوا ئەو كاتە گوێڕایەڵی كردنی واجب دەبوو هەروەك چۆن گوێڕایەڵی قورئان و سوننەت واجبە ، ئەگەرچی دوور نیە خۆی و ئەوانەی چواردەوریشی هەڵە بكەن ، ئەو كاتەش گوێڕایەڵی كردنی واجب دەبوو لەبەر نەهێشتنی مەفسەدەی ڕاجیاوازی ، ئەوەش بەو مەرجە زانراوەی : ( لا طاعة لمخلوق في معصية الخالق ) ، واتە : گوێڕایەڵی هیچ بەدیهێنراوێك ناكرێت لە سەرپێچی خوادا .
وە خوای پەروەردگاریش ئەفەرموێ : [ وَمَن يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءتْ مَصِيراً ] ( النساء : 115 ) .
بێگومان خوای پەروەردگار بەرز و بڵند و دوورە لە وتەی بێ مەبەست ، بۆیە گومان و دوودڵی تیا نیە كە باسكردنی [سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ ] لێرەدا بۆ حیكمەت و سودێكی گرنگە ، جا ئەوە بەڵگەیە لەسەر ئەوەی كە بێگومان واجبێكی گرنگ هەیە ئەویش ئەوەیە كە : شوێن كەوتنمان بۆ قورئان و سوننەت پێویستە بەپێی ئەوە بێت كە موسڵمانە پێشینەكان لەسەری بوون ، كە ئەوانیش هاوەڵانی پەیامبەرن صلى الله عليه وسلم ، پاشان ئەوانەی بە دوایاندا دێن ، و پاشان ئەوانەی بەدوای ئەمانەدا دێن ، ئا ئەمە ئەوەیە كە بانگەوازی سەلەفی بانگەشەی بۆ دەكات ، و جەختی لەسەر كردووەتەوە لە بناغەكانی بانگەوازیدا ، و لەپەیڕەوی پەروەردەیدا .
بێگومان بانگەوازی بەراستی سەلەفیەت ئوممەت كۆ دەكاتەوە ، كەچی هەر بانگەوازێكی تر ئوممەت پەرتەوازە دەكات ، خوای پەروەردگار ئەفەرموێ : [ وَكُونُواْ مَعَ الصَّادِقِينَ ] ( التوبة : 119 ) ، واتە : لەگەڵ ڕاستگۆیاندا بن . وە هەر كەس قورئان و سوننەت لە تێگەیشتنی سەلەفی صالح جیا بكاتەوە هەرگیز راستگۆ نیە .
وە سەبارەت بە هۆكاری دووەم : ئەوەیە كە كۆمەڵ و حزبەكانی ئێستا بەتەواوی لا ناكەنەوە بەلای گرتنەبەری رێگەی باوەڕداران كە لە ئایەتەكەدا باسی هاتووە ، و هەندێك فەرمودەیش پاڵپشتیان كردووە ، لەوانەش : فەرمودەی حەفتا و سێ بەشەكە ، كە هەمویان لە ئاگردان جگە لە یەكێكیان ، كە پەیامبەری خوا صلى الله عليه وسلم وەسفی كردووە بەوەی كە : ((هي التي على مثل ما أنا عليه اليوم و أصحابى )) ( السلسلة الصحيحة : 204 ) ، واتە : ئەوەیە كە لەسەر ئەوەن ئەمڕۆ من و هاوەڵانمی لەسەرە .
جا ئەم فەرمودەیە هاوشێوەی ئەو ئایەتەیە كە باسی رێگای ئیمانداران دەكات ، هەروەها لەوانە فەرمودەكەی ( العرباض بن سارية ) یە كە تیایدا هاتووە : " فعليكم بسنتي وسنة الخلفـاء الـراشدين المهديين من بعـدي " ( صحیح الجامع : 2249 ) ، واتە : دەست بگرن بە رێبازی من و رێبازی جێنشینە كامڵ و هیدایەت دراوەكانم لە پاش خۆم .
كەواتە دوو ڕێباز هەیە : رێبازی پەیامبەری خوا صلى الله عليه وسلم و رێبازی جێنشینە كامڵ و هیدایەت دراوەكان (رضي الله عنهم) ، كە پێویستە لە سەرمان ـ ئێمەی پاشین ـ بگەڕێینەوە بۆ قورئان و سوننەت و رێگەی ئیمانداران ، وە دروست نیە بڵێین : ئێمە سەربەخۆ لە قورئان و سوننەت تێدەگەین بەبێ هیچ ئاوڕدانەوەیەك بۆ ئەوەی سەلەفی صاڵح لەسەری بوون !!
وە لەم سەردەمەدا پێویستمان بە نیسبەت و خۆدانەپاڵێكی جیاكەرەوەی ورد هەیە :
چونكـە بەس نیە تەنهـا بڵێیت : من تەنهـا موسڵمـانم ! یـان مـەزهەبم ئیسلامە ! چونكە هـەموو كۆمـەڵ و تاقمە گـومڕاكان ـ وەك : ڕافیزە و ئیبازی [ كە فیرقەیەكی خەوارجن ] و قادیانیەكان و جگە لـەمـانیش لە فیرقەكانی تر ـ هەر ئەوە ئەڵێن !!! جا نازانم ئایە چی تۆ لـەوان جیا ئەكاتەوە ؟
خۆ ئەگەر وتت : من موسڵمانم لەسەر قورئان و سوننەت دیسانەوە بەس نیە ، چونكە شوێنكەوتەی فیرقەكان ـ لە ئەشعەریەكان و ماتوریدیەكان ، وحزبیەكانیش ـ بەهەمان شێوە لافی شوێنكەوتنی ئەو دوو بنچینە ئەدەن .
وە بێگومان ناوێكی ڕوونی دیاری جیاكەرەوەی ئاشكرا ئەوەیە كە بڵێیت : " من موسڵمانم لەسەر قورئان و سوننەت وە بەپێی پەیڕەوی سەلەفی صاڵحمان " ، ئەویش بە كورتی ئەوەیە بڵێین : " من سەلەفیم " .
جا كەوابوو بەو پێیە ئەو ڕاستیەی كە هیچ ئەملا و ئەولایەكی تیا نیە ئەوەیە كە : بەس نیە بەتەنها متمانە بكرێتە سەر قورئان و سوننەت بەبێ پەیڕەوی سەلەفی صاڵح كە ڕونكەرەوەی هەردوكیانە لە تێگەیشتن وتێڕوانیندا ، و لە زانست و كردەوەدا ، و لە بانگەواز و تێكۆشاندا .
وە ئێمە دەزانین كە ئەوان ـ خوا لێیان ڕازی بێت ـ دەمارگیریان نەبووە بۆ مەزهەبێكێكی دیاری كراو ، یان بۆ كەسێكی دیاری كراو ، وە كەسێكیان تیا نەبووە كە ( بەكری یان عومەری یان عوسمانی یان عەلەوی بوبێت ) ، بەڵكو ئەگەر كەسێكیان بۆی بگونجایە كە پرسیار لە ئەبوبەكر یان لە عومەر یان ئەبو هورەیرە بكات ، پرسیاری دەكرد ، چونكە ئەوان بڕوایان وابووە كە یەكلایی لە شوێنكەوتندا دروست نیە جگە بۆ یەك كەس نەبێت ، كەئەویش پەیامبەری خوایە صلى الله عليه وسلم، كە لە هەواو ئارەزوەوە نادوێت ، بەڵكو ئەوەی ئەیڵێت سروشە و بۆی دێت .
وە ئەگەر بڕیارماندا بۆ ڕەخنەگرانی بەرامبەر كەوا ئێمە تەنها ناوی موسڵمان لە خۆمان دەنێین بەبێ خۆدانەپاڵ سەلەفیەت ـ لە كاتێكدا كە نیسبەتێكی پیرۆز و ڕاستە ـ ئاخۆ ئەوانیش واز ئەهێنن لە ناونان بە ناوی حزبەكانیان ، یان مەزهەبەكانیان ، یان تایفەكانیان ، سەرەڕای ئەوەی نە شەرعیە و نەش ڕاستە ؟!!
دەسا با ئەم جیاوازیەی كە لە نێوانماندایە بەس بێت بۆتان ، و بێگومان هەموو جامێكیش چی تیابێ هەر ئەوە دەڕێژێت .
شوكر و ستایش بۆ خوای پەروەردگار تەواوبوو
پرسیاری ژمارە ( 32 ) ـی ئەو پرسیارانەی لە گۆڤاری ( الأصالة ) بڵاوكراونەتەوە ( 1413 هـ ، 1414 هـ ، 1415 هـ )
وەرگێڕانی : ڕەوەند عبدالله
پێداچونەوەی : عدنان بارام كەلاری